YAPI GÜÇLENDİRME PROJE & UYGULAMA HİZMETLERİ
Bir yapının güçlendirilmesi söz konusu olduğunda, çeşitli yaklaşımlar, çeşitli yöntem ve teknikler, hatta bunların kombinasyonları arasından en etkin, en verimli, en elverişli olan güçlendirme stratejisinin ortaya konulması büyük bir önem taşır. Bu durum, bir tek yapı için geçerli olduğu kadar, benzer özellikler taşıyan belli bir yapı grubu için de, hatta bir kentte ya da bir ülkede bulunan yapıların tümü için de geçerlidir. Bu tür bir güçlendirme stratejisi, görülen yaygın sorunlar ve zayıflıklar, amaçlanan güvenlik düzeyi veya düzeyleri ile elde bulunan güçlendirme teknolojileri ve olanakları göz önüne alınarak geliştirilebilir. Türkiye’de var olan yapı stoğunun depreme karşı güçlendirilmesinde izlenmesi uygun olan strateji bu bildiride kısaca irdelenmektedir. Bugün Türkiye’de pek de bilinçli olmadan uygulanmakta olan bu stratejinin dayandığı temel ilkeler gerekçeleriyle birlikte tanımlanmakta, uygulamada önem taşıyan bazı kavramlar vurgulanmaktadır.
Kolon Güçlendirme
Yaygın olarak kullanılan başlıca teknikler aşağıda sıralanmakta, herbirinin etkin ve yararlı olduğu durumlar kısa notlarla belirtilmeltedir:
• Betonarme manto
- Varolan kolon çevresine iyi donatılmış yeni bir betonarme katman ekleyerek kolon kesitini büyütme. Kolonun eksenel yük taşıma kapasitesini artırmada çok etkili olan bu teknik, eğilme kapasitesini artırmak amacıyla kullanılması olanaklı olmakla birlikte, oldukça zahmetlidir. Manto boyuna donatısı uçlarının eski betonarme elemanlara yeterince sağlam biçimde kenetlenmesi ve kolon uçlarında moment aktarımını sağlayabilecek duruma getirilmesi oldukça karmaşık işlemler gerektirir. İyi donatılan betonarme manto, hem eski kolonun sargılanması, hem kesme dayanımının artırılması, hem de yetersiz kenetlenme boyu sorununun çözümü bakımından etkilidir.
• Çelik manto
- Kolonun dört köşesine dört çelik köşebent yerleştirerek bunları alt ve üst taban levhalarıyla sıkıştırarak yük almalarını sağlama ve köşebentleri kaynaklanmış yatay çelik kuşaklarla biribirine sıkıca bağlama. Yapımı kolay ve temiz ve bu yüzden çok elverişlidir. Kolonun eksenel kapasitesini artırmada çok etkili olan bu teknik, eğilme kapasitesi bakımından hiç elverişli değildir. Zira, alt ve üst kolonlarda sürekliliğin sağlanması olanaksız değilse bile, buna yakın derecede zor ve etkinliği kuşkuludur. Çok iyi sıkıştırılmak koşuluyla, yatay kuşaklar kesme dayanımına ve kolonun sargılanmasına katkıda bulunabilirler
• Elyaflı polyester sargılama
- Köşeleri biraz yuvarlatılmış kolonun karbon ve benzeri
elyaflı polyester şeritlerle çepeçevre sarılarak sargılanması. Dairesel kesitli kolonlarda
çok etkili olan bu teknik, kolon betonunun deformasyon özelliklerinin iyileştirilmesi
yanısıra, beton dayanımının yükselmesi sonucunda eksenel kapasitenin de artırılmasını
da sağlar. Sağladığı sargılama nedeniyle, yetersiz kenetlenme boyu sorununun çözümü
için çok elverişli olan bu teknik, kesme dayanımının artırılmasına da yardımcı olur